Tư liệu về Phật Di Lặc – Phước Nguyên
Truyền thống bộ phái: Căn cứ vào các tài liệu Hán tạng, đại biểu là Trung A-hàm 13, kinh 66. Thuyết bản1, đơn hành bản tương đương: No. 44, Cổ lai thế thời kinh, cho thấy trong Phật giáo bộ phái, A-dật-đa (Ajita) và Di Lặc (Mettaya), là hai nhân vật khác nhau, cả hai vị này đều là Tỷ-kheo trong chúng Thanh văn được Phật Thích Ca thọ ký, một vị làm vua Chuyển luân và một vị làm Phật.
[457] PHẬT NÓI KINH THỜI DI LẶC ĐẾN
Lúc này trong đất đai Diêm Phù Lợi giáp vòng sáu mươi vạn dặm, khi Di Lặc ra đời thời đất đai Diêm Phù Lợi: Đông Tây dài bốn mươi vạn dặm, Nam Bắc dài ba mươi hai vạn dặm, đất đai đều sẽ sinh ra năm loại quả của cây cỏ. Bên trong bốn biển không có núi, gò lớn, hang hốc….đất đai bằng phẳng, cây cỏ đều dài lớn.
[456] PHẬT NÓI KINH DI LẶC ĐẠI THÀNH PHẬT
Như vậy tôi nghe. Một thời Đức Phật trụ ở núi Ba Sa (Núi Cô Tuyệt) tại nước Ma Già Đà (Magadha) là nơi chư Phật quá khứ thường giáng Ma. Trong Hạ an cư cùng với Xá Lợi Phất (Śāriputra) kinh hành (Caṅkramana) trên đỉnh núi, rồi nói Kệ rằng:
[454] PHẬT NÓI KINH DI LẶC HẠ SINH THÀNH PHẬT
Đại Trí Xá Lợi Phất (Śāriputra) hay tùy theo Đức Phật, chuyển bánh xe Pháp (Dharma-cakra), là vị Đại Tướng của Phật Pháp (Buddha-dharma), vì thương xót chúng sinh cho nên bạch Phật rằng: “Thế Tôn ! Như trong Kinh lúc trước lúc sau, nói Di Lặc (Maitreya) sẽ xuống đời làm Phật. Nguyện xin rộng nói Công Đức, Thần Lực, việc trang nghiêm cõi nước của Di Lặc. Chúng sinh dùng Thí (Dāna:Bố Thí) nào, Giới (Śīla) nào, Tuệ (Prajñā) nào, được thấy Di Lặc?”
[453] PHẬT NÓI KINH DI LẶC HẠ SINH
Bấy giờ A Nan (Ānanda) trật áo hở vai phải, quỳ gối phải sát đất, bạch Phật rằng: “Đức Như Lai có kiến giải cao minh, không có việc gì chẳng xem xét, ba đời đương lai quá khứ hiện tại thảy đều thấu tỏ. Danh hiệu, tên họ của chư Phật quá khứ…Đệ Tử, Bồ Tát theo hầu nhiều ít thảy đều biết rõ. Một kiếp, trăm kiếp hoặc vô số kiếp thảy đều quán sát cũng lại như vậy. Tên họ của quốc vương, đại thần, người dân liền hay phân biệt. Như ngày nay, cõi nước hiện tại có ngần ấy thứ cũng lại biết rõ. Tương lai lâu xa, Di Lặc (Maitreya) hiện ra Chí Chân Đẳng Chính Giác (Arhate samyaksaṃbuddha: Ứng Cúng Chính Đẳng Chính Giác), (Con) muốn nghe sự việc ấy, Đệ Tử theo hầu, cảnh Phật sung túc an vui, …trải qua bao nhiêu thời?”
[452] PHẬT NÓI KINH QUÁN DI LẶC BỒ TÁT, SINH LÊN TRỜI ĐÂU SUẤT
Bấy giờ Đức Thế Tôn vào lúc đầu đêm, cử động thân phóng ánh sáng. Ánh sáng ấy màu vàng ròng nhiễu quanh vườn Kỳ Đà (Jeṭārāma) giáp khắp bảy vòng, chiếu soi nhà của Tu Đạt (Sudatta) cũng màu vàng ròng. Có ánh sáng màu vàng ròng giống như đoạn mây, khắp nước Xá Vệ mỗi mỗi nơi chốn đều tuôn mưa hoa sen màu vàng ròng.
[349] KINH BỒ TÁT DI LẶC THƯA HỎI VỀ BẢN NGUYỆN
Nghe như vầy: Một thời Đức Phật dạo chơi đến nơi loài nai hay tụ họp, ở khoảng giữa cây Khủng Cụ trong núi Diệu Hoa tại nước Phi Kỳ cùng với chúng Đại Tỳ Khưu đến dự. Tỳ Khưu gồm có năm trăm người là tất cả bậc Hiền Thánh đã đạt Thần Thông và đều là các vị Tỳ Khưu đáng tôn kính.
[183] KINH NHÂN DUYÊN CHẲNG ĂN THỊT DO TÂM TỪ CỦA NHẤT THIẾT TRÍ QUANG MINH TIÊN NHÂN
Bấy giờ Đức Thế Tôn cùng với một ngàn hai trăm năm mươi vị Tỳ Khưu (Bhikṣu) đang Kinh Hành (Caṅkramana) trong rừng. Lại có năm trăm người của Phạm Chí (Brāhmaṇa: Bà La Môn) búi tóc, từ xa nhìn thấy Di Lặc có uy nghi an tường, tướng tốt trong sạch, cúi năm vóc sát đất như núi bạc sụp xuống, thành đống hoa vàng với mọi báu xen kẽ rực rỡ. Hoa vàng, đài vàng, bảy báu làm quả trái, ở trong đài các có âm thanh màu nhiệm…rồi nói Kệ rằng:
Thủ ấn, Chân ngôn của Bồ tát Di Lặc
Hình ảnh Đức Di Lặc không chỉ được đề cập đến trong kinh Nikāya4 và các bản Hán dịch A-hàm5, mà trong nhiều tác phẩm Đại thừa như Lalitavistara, Divyavadana và Mahavastu. Cần nói thêm rằng Ngài hiện trú tại nội viện cõi trời Tuṣita, tuyên thuyết những Pháp yếu mà Ngài đã thực nghiệm cho chư Thiên tại đây.
Đức Phật Di Lặc trong truyền thống Phật giáo Nam truyền và Bắc truyền
Di Lặc là vị Bồ Tát vào thời đương lai sẽ sinh xuống cõi Diêm Phù Đề, nối tiếp sau Đức Phật Thích Ca Mâu Ni (Śākyamuṇi) để thành Phật, vì thế được xưng là Nhất Sinh Bổ Xứ Bồ Tát (Ekajāti-pratibaddha-bodhisatva), Bị Xứ Tát Đỏa hoặc Di Lặc Như Lai (Maitreya-tathāgata)